Tokarnia - Zagroda ze Szczepanowic w Parku Etnograficznym
Wpisany przez Krzysztof Żołądek
środa, 29 czerwca 2016 20:59
Zagroda ze Szczepanowic to jeden z okołów znajdujących się w Parku Etnograficznym w Tokarni. Okół to zagroda zamknięta, w której budynki gospodarcze i chałupa tworzą zwarty czworobok. Ten typ zabudowy spotykano niegdyś m.in. w powiatach jędrzejowskim, włoszczowskim i pińczowskim. Opisywany przykład znajduje się w Sektorze Wyżynnym skansenu, ale poza nim warto też zobaczyć stojąca na przeciwko zagrodę okólną z Kaliny Małej oraz zagrodę okólną z Radkowic w Sektorze Świętokrzyskim.
Wznoszenie okołu ze Szczepanowic rozpoczęto w latach 1855-1860, pierwszym właścicielem gospodarstwa był Wojciech Bzdela, włościanin posiadający ponad 29 morgów ziemi. Budowę zagrody w obecnym kształcie ukończono w latach 90. XIX wieku. To właśnie z Wojciechem Bzdelą oraz Józefem Bzdelą konsultowana była rekonstrukcja wnętrz chałupy, którą ostatecznie zaaranżowano na pomieszczenia należące do zamożnej czteroosobowej rodziny ze Szczepanowic. Wyposażenie odzwierciedla okres wiosny 1920 roku.
Chałupa jest najstarszym obiektem w zagrodzie. Pochodzi z 1855 roku. Jest jednotraktową i szerokofrontową budowlą powstałą na planie prostokąta. Jej ściany wykonano z ciosanych bali sosnowych, a tzw. przyciesie (belki podwalinowe) wykonano z ociosanych belek dębowych. Szpary między belkami są uszczelnione mchem i polepione gliną.
Wnętrze domu składa się z izby, sieni, komory i dobudowanego na przełomie XIX i XX w. alkierza. W kącie północnym izby znajduje się piec z paleniskiem wnękowym do gotowania i piecem chlebowym. Między piecem i ścianą od podwórza znajduje się zapiecek - filar kominowy umiejscowiono w sieni. Podłoga w alkierzu wykonana jest z desek położonych na legarach, a w pozostałych pomieszczeniach znajdują się gliniane polepy, wszystkie pomieszczenia nakryte są powałami z desek. Wejście na strych znajduje się w sieni obok komina i prowadzą na niego drewniane schodki. Chałupę przykrywa czterospadowy dach kryty strzechą "na gładko", a na narożach "w schodki". Wejście do okołu prowadzi przez dwuskrzydłową bramę zlokalizowaną z lewej strony domu. Na tyłach zabudowań postawiono drewnianą stodołę o węgłowej konstrukcji ścian.
Poza chałupą okół tworzą duża obora, spichlerzyk z przełomu XIX i XX w. oraz wiata pełniąca rolę wozowni. W roku 1912 na terenie wozowni wykopana została piwnica, którą obmurowano kamieniem łamanym.
Na podstawie:
Materiały informacyjne Muzeum Wsi Kieleckiej