Ruiny w Gruszczynie

Nieopodal wsi  Gruszczyn, na leśnym wzgórzu wznoszą się ruiny dawnego kościoła i klasztoru chrześcijańskiego.

Jak głosi legenda, budowla pochodzi z XII wieku.

Na temat tego miejsca mówią także niektóre źródła historyczne.

Ciekawą informację na temat zakonu w Gruszczynie można wyczytać w dokumencie ariańskim, pochodzącym z 1637 roku.

Zapiski mówią, że:

w wiosce tej w 1562 roku Bracia Polscy przejęli po katolikach opuszczony, warowny, posadowiony na wzgórzu, gotycki kościół i klasztor św. Michała.

Wcześniej miał się tu znajdować zakon chrześcijański, lecz nie zachowały się żadne dokumenty i akta wspominające o takowych zakonnikach, a sama budowla jest dla wszystkich zagadkowa.

Z kolei w książce ks. Jana Wiśniewskiego z 1932 roku o kościele w Gruszczynie czytamy:

W Gruszczynie znajduje się na wzgórzu ruina kościoła. Zostały ściany i wysoka frontowa piramidalna facjata.

Najstarsi w parafii opowiadają, że ich dziadkowie widzieli tam jeszcze mury kościoła św. Michała, ale nie ma takiego, kto dał o tym kościele bliższe wiadomości.

Wzgórze to dziś  nazywają „św. Michała”. Powiadają że kościół należał do zakonu Marków (kanoników regularnych).

Inni że należał do Kartuzów lub do Cystersów Jędrzejowskich i że sklepione lochy podziemne łączyły kościół z dworem o kilkaset kroków  odległym, gdzie też była kaplica.

W lochach światło gaśnie. Kościół miał być zajęty przez Arian.

Dokumentów, ani archiwum plebania nie posiada, przeto wspomniana ruina dla wszystkich jest zagadkową.

Ruiny w Gruszczynie – lokalne opowieści

Ciekawe są również inne, miejscowe legendy, przekazywane ustnie. Starsi mieszkańcy Gruszczyna mówią, że:

„Za króla Kazimierza Sprawiedliwego, do Gruszczyna przybyli z obcej ziemi zakonnicy, którzy tu na pustkowiu zbudowali klasztor i kościół.

Mijały lata, a z każdym rokiem zakonnicy bogacili się i rośli w potęgę.

Jednak ich byt w Gruszczynie przerwał najazd Tatarów, którzy klasztor splądrowali a zakonników zabili”.

Jeszcze inna wersja mówi, że klasztor w Gruszczynie postawili zakonnicy – rycerze Montjoie.

Owi wojownicy na płaszczach nosili krzyż i wyobrażenie muszli.

A rzekomo takie symbole znaleziono w gruzowisku.

Ruiny w Gruszczynie – architektura

Jeżeli chodzi o samą architekturę kościoła, ma ona charakter typowo obronny.

Świadczą o tym nie tylko rozmiary budowli i potężne mury, ale  także pozostałości po baszcie / wieży i układ wsporników.

Do jego budowy użyto kolorowego piaskowca, którego w okolicach nie brakowało. 

Co ciekawe, jeszcze na początku II wojny światowej szczyt frontowej ściany kościoła był widoczny nawet z zamku w Chęcinach.

Jednak, ostatecznie Niemcy postanowili zburzyć szczyt wraz ze ścianą.